Wil Lipatow - Wiejski Sherlock Holmes

No co ja poradzę na to, że mnie te radzieckie powieści nie zawodzą? Że mam może dla nich jakąś taryfę ulgową i rzadko zamykam książkę z uczuciem zmarnowanego czasu? Podchodzą mi po prostu i już :)

O Wilu Lipatowie już raz było - czytałam wówczas powieść Lato zielonej gwiazdy.
Ale tradycyjnie zapoznajmy się z zawartością skrzydełka:

Znów gościmy w syberyjskiej wiosce, zagubionej wśród tajgi. Naszym po niej przewodnikiem jest Fiodor Iwanowicz Aniskin, miejscowy posterunkowy, który z wyjątkiem wojennego epizodu całe swoje 63-letnie życie przeżył w tej wiosce i powoli zaczyna spoglądać w kierunku cmentarza na wzgórzu. Aniskin jest monstrualnie gruby, waży 120 kg i bardzo cierpi w upalne dni (ja też, gdy czytam o długich siwych włosach wystających spod rozpiętej koszuli na piersiach), za to czuje się jak ryba w wodzie zimą, która, jak wiadomo, na Syberii trwa dziewięć miesięcy w roku, więc tak naprawdę Aniskin nie może za bardzo narzekać. Przyzwyczaił się także do nieustannego szurgotu karaluchów w swoim biurze. Aniskin cmoka, wybałusza oczy jak rak, kręci młynka palcami na wypiętym brzuchu i mówi:
- Ot, co!
lub:
- Widzieliście, co to się wyrabia!
Ale ta powierzchownośc jest myląca. Aniskin zna swą wieś jak własną kieszeń, wie, gdzie kto schował aparat do pędzenia samogonu i kto wykupił cały dziegieć w wiejskim sklepie.

Wieś jak wieś: domy mieszkańców, klub, siedziba zarządu kołchozu, Rady Wiejskiej, sklep, szpitalik...
Nie ma we wsi gorszego budynku niż Rada Wiejska! Mieli niektórzy chłopi domy nie najlepsze, ale w każdym z takich domów bielały na dachu dwie, trzy nowe deski albo jaśniał świeżością podrychtowany fundament, albo urodą pyszniły się nowe ramy okienne. Dom Rady mial krzywe okna i drzwi, nie posiadał wrót ani ogrodzenia, zamiast komina z cegieł sterczały trzy wstawione jedno w drugie wiadra; szyby w tym domu były połatane, pod oknami nie rosło żadne drzewko ani krzaczek, zaś w miejscu, gdzie wokół domu roztaczają się zabudowania gospodarcze, stał zbity z desek klozet z wiecznie otwartymi drzwiami. [...] W Radzie pachniało myszami, lakiem, niby na poczcie, i tym szczególnym odorem kurzu i zleżałych papierów, charakterystycznym dla biur.

Klub w Kiedrowce kształtem przypominał remizę strażacką, bo po bokach było dwoje dużych drzwi garażowych, a z przodu przypominał sklep wiejski - w poprzek drzwi żelazna sztaba, zwięzły szyldzik "Klub" i dwa okna po obu stronach ganku z poręczami. [...] Aniskin stał w pokoju i po milicyjnemu mrużąc oczy patrzył na szeroko otwartą szafę, w której leżał czerwony materiał i stos puszek z proszkiem do zębów do malowania plakatów i haseł. W pokoiku pachniało kurzem, ogórkami i tłustą szminką do charakteryzacji.

W zarządzie kołchozu posterunkowy przysiadł na ceratowej kanapie, pochylił głowę na oparcie i zaczął oglądać plakaty, hasła, obrazki, dyplomy i portrety, gęsto pokrywające ściany gabinetu przewodniczącego. Większość była nudna i nieciekawa, ale jeden plakat i jedno hasło wywołały w Aniskinie uśmiech. Hasło było takie: "Rolniku! Kończąc żniwa we właściwym czasie, pomagasz Ojczyźnie!". Jakiś nieznany człowiek wypisał to na arkuszu dobrego grubego papieru...

W szpitaliku z kolei izba przyjęć była maleńka, jedno okienko zawsze patrzyło w noc, lecz panowała w tym pokoiku tak zastraszająca czystość, że wydawało się, iż do izby przyjęć nie przenika najmniejszy nawet dźwięk. Milczał i błyszczał tylko okrągły ni to kocioł ni garnek - pojemnik na bandaże i watę, stały nieruchomo dwie białe szafy z rozlicznymi instrumentami, w kącie kryła się tak biała kozetka, że nie tylko usiąść, lecz nawet dmuchnąć na nią byłoby świętokradztwem.

W sklepie wreszcie obok pełnych skrzynek, obok beczki śledzi i worków z cukrem, kos posmarowanych grubo solidolem i owiniętych w papier, grabi, łopat i różnych innych metalowych wyrobów, obok przewiązanych sznurkami dwóch rowerów i motocykla w drewnianej klatce Aniskin przeszedł do pokoju ekspedientki Duśki.

A w domach? W domach ze ścian spogląda Gagarin wycięty z "Ogońka" albo Walentina Tierieszkowa, pod ścianą ławy szerokie, przy stole wiedeńskie krzesła albo malowany taboret. W rogu rosyjski piec z szerokimi pryczami po bokach.

Za to gdzieś tam w głębi, w trójkącie okna, zawsze widać szeroko rozlany Ob, dwa kilometry od brzegu do brzegu, z tą przestrzennością bezkresną, co przynosi radość i oku i sercu; przez szelest deszczu słychać, jak sapie na rzece niewidzialny holownik ciągnąc barki do obwodowego miasta Tomska. O Tomsku mało się myśli w Kiedrowce, każdy ma dość własnych problemów żyjąc tu i teraz, a kto sobie z problemem nie może poradzić, odwiedza Aniskina - znawcę człowieczej psychologii, który nigdy nie studiował na żadnym fakultecie oprócz wyższej szkoły syberyjskiego życia.

Na powieść składa się kilka rozdziałów będących opisem poszczególnych śledztw prowadzonych przez posterunkowego. Przestępstwa są zazwyczaj na skalę Kiedrowki: pies Połkan przynosi w pysku łosiową kość - trzeba znaleźć kłusownika, u którego w piecu bulgoce sagan pełen łosiny (Łosiowa kość); Wiera Kosoj przychodzi złożyć oficjalną skargę na pobicie przez małżonka (Rozwód po narymsku); kierownikowi klubu skradziono z szafy akordeon - to przestępstwo większego kalibru niż kradzież krowy (Detektyw wiejski); kobity już trzeci raz obiły Pankę za to, że chłopy do niej łażą (Panka Wołoszynówna); w dniu 9 maja Aniskin pije wódkę ze swym przyjacielem z frontu Łukaszem i wyjaśnia tajemnicę pewnego wybuchu granatu sprzed lat (Jedni odjeżdżają, inni pozostają)... dopiero w ostatnim opowiadaniu posterunkowy ma po raz pierwszy w życiu do czynienia z morderstwem, zostaje więc wsparty przez śledczego przysłanego z miasta (Trzy zimowe dni).


Wiejski Sherlock Holmes został przetłumaczony na język polski niebywale szybko, bo już w następnym roku po wydaniu radzieckim. I to przez kogo! Kogo my tu spotykamy! Nasi starzy znajomi!

Tyle wszak o nich obu już u mnie było i o ich przyjaźni się wspomniało, a teraz przykład zgodnej wspólnej pracy :)

Dodam jeszcze, że czytałam sobie powolutku, smakując te wszystkie opisy, a od czasu do czasu sięgając także po tekst oryginalny, co to go sobie kiedyś z netu wydrukowałam. Ot, chociażby na początku pierwszego rozdziału pojawia się bezpański pies Połkan. Jak też to będzie bezpański po rosyjsku? Wsieobszczij :) Czyli po polsku niczyj, a po rosyjsku wszystkich, każdego. Dwie różne koncepcje, choć stosunek do niczyjego wykształcony za komuny taki sam w obu krajach...
Kocham te porównania:
- w pokoju zrobiło się tak cicho jak zimą na cmentarzu
- przed klubem zrobiło się cicho jak na stypie, kiedy ludzie siadają dopiero do stołu
- na dworze było mroczno i cicho niczym późną jesienią
- nad rzeką przetoczył się głos nocnego ptaka, podobny do płaczu dziecka w pustej sali dworcowej

Byłabym zapomniała! Powieść została sfilmowana i to nawet w trzech częściach, wszystkie mam i zaraz będę oglądać!
Znalazłam też w internecie stronę o słuchowiskach radiowych i są tam oba opisane, zarówno według Lata zielonej gwiazdy jak i Wiejskiego Sherlocka Holmesa. Ale nie rozumiem tej strony, czy to oznacza, że tych słuchowisk można posłuchać czy to tylko ich opisy?

Inne tytuły serii KIK w 1969 roku:

Mam tę ostatnią - Zbieg z wyspy Św. Heleny - będę czytać.
Wygląda na to, że seria wystartowała w 1958 roku. Nie wiem, czy mam coś aż tak starego z KIK, muszę sprawdzić.


Wyd. PIW Warszawa 1969, wyd.I, 309 stron
Seria: Klub Interesującej Książki
Tłumaczyli: Eugeniusz Kabatc i Aleksander Minkowski
Tytuł oryginalny: Dieriewienskij dietiektiw - Деревенский детектив
Z własnej półki (kupione 5 stycznia 2013 za 5,50zł na allegro - bardzo dobrze wydane pieniądze)
Przeczytałam 7 lutego 2013.


NAJNOWSZE NABYTKI
Byłam w księgarni językowej w dziale rosyjskiego i tak sobie przeglądałam od niechcenia rozmaite podręczniki, gdy rzucił mi się w oczy i do rąk jeden taki... genialny! wszystkie akcenty pozaznaczane, ułożony działami, ćwiczenia do słownictwa... no wszystko piękne oprócz ceny (pięćdziesiąt parę złotych). Trochę się powahałam, aż wreszcie powiedziałam sobie - a po co ci podręcznik, kobieto, przecież nie będziesz się rosyjskiego uczyć, tyle co do czytania to znasz, a nic innego z rosyjskim w życiu nie zrobisz. I poszłam, choć z bólem serca. Ale i zadowoleniem, że taka twarda byłam i zaoszczędziłam.
Nie na długo.
Doszłam do sklepiku muzealnego w Krzysztoforach, a tu:

Nawet z daleka o takiej pozycji nie słyszałam, a wyszła jeszcze w 2009 roku. No jak mogłam nie wziąć. I tak pieniądze zaoszczędzone na rosyjskim poszły na Kleparz :)